Moczenie mimowolne i nocne

Przyczyny moczenia

Moczenie mimowolne charakteryzuje się bezwolnym oddawaniem moczu w dzień lub w nocy u zdrowych dzieci, które osiągnęły odpowiedni wiek rozwojowy. Można wyróżnić kilka podtypów moczenia mimowolnego o zróżnicowanej etiologii, poczynając od pierwotnego izolowanego moczenia nocnego (uwarunkowanego genetycznie), aż po dyskretne zaburzenia motoryki pęcherza moczowego. Dlatego też obecnie proces diagnozy i leczenia moczenia mimowolnego jest głównie działaniem medycznym, a leczenie psychologiczne jest traktowane jako postępowanie wspomagające.
Obserwuje się, że moczenie jest dziedziczone. Wskazuje na to fakt, że w wywiadzie okazuje się, że dzieci moczące się posiadają co najmniej jedno z rodziców, które w dzieciństwie miało podobny problem. W przypadku pierwotnego izolowanego moczenia nocnego zwraca uwagę rodzinne występowanie problemu – około 20% matek i 30% ojców pacjentów z moczeniem miało taki sam problem w dzieciństwie.
Oprócz czynników genetycznych, zwraca się uwagę na czynniki somatyczne (np. poliurię nocną, tj. nieprawidłowy dobowy rytm wydzielania hormonu antydiuretycznego, powodujący zbyt dużą produkcję moczu w czasie snu) oraz środowiskowe, np. wypijanie zbyt dużej ilości płynów przed snem czy brak dbałości o oddawanie moczu przy przepełnionym pęcherzu moczowym przed położeniem się dziecka do 
łóżka.
Należy zauważyć, że czynniki emocjonalne nie są najczęstszą przyczyną moczenia. Moczenie pierwotne psychogenne występuje niezwykle rzadko, głównie u dzieci zaniedbanych wychowawczo, u których trening czystości albo przebiegł nieprawidłowo, albo nie było go wcale. Może występować też u dzieci z rodzin dysfunkcyjnych, których potrzeby nie są zaspokojone. Moczenie wtórne może pojawić się w przypadku maltretowania fizycznego i wykorzystania seksualnego dziecka. Taki sam wpływ mogą mieć wydarzenia środowiskowe, w tym powodzie, trzęsienia ziemi, wojna.

Przyczyny o podłożu fizjologicznym to:

• zakażenie bakteryjne dróg moczowych,
• zbyt mała pojemność pęcherza, zaburzenia w produkcji wazopresyny w nocy,
• nadmierna aktywność pęcherza moczowego,
• stulejka u chłopców.
   

Zdarza się, że dziecko zapada w zbyt głęboki sen i nie wybudza się, gdy pęcherz wysyła sygnał. Należy wtedy udać się do neurologa.

Rodzaje moczenia

W przypadku moczenia ważne jest zróżnicowanie, jaki rodzaj moczenia występuje u dziecka. Podstawowy podział dotyczy moczenia dziennego, nocnego lub mieszanego oraz pierwotnego i wtórnego.
O moczeniu dziennym mówimy, gdy dziecko moczy się tylko w dzień, w czasie czuwania, o nocnym – gdy tylko w nocy, w czasie snu, o mieszanym − gdy problem występuje w czasie całej doby. O moczeniu pierwotnym mówimy, gdy u dziecka od urodzenia nie było okresu, gdy się nie moczyło. O wtórnym − gdy w rozwoju dziecka był dłuższy okres, minimum pół roku, kiedy kontrolowało ono oddawanie moczu.
Najczęściej występującą postacią moczenia się jest moczenie wyłącznie nocne (monosymptomatyczne).

W przypadku moczenia dziennego mówimy o dwóch podgrupach:

• z nietrzymaniem nagłym (występuje nagła potrzeba oddania moczu),
• odwlekanym opróżnianiem pęcherza (dziecko świadomie opóźnia moment pójścia do toalety).
   

Moczenie mimowolne występuje u 10−20% dzieci w wieku 5 lat (częściej dotyczy chłopców niż dziewczynek) i wraz z wiekiem jego częstość zmniejsza się. Samoistne remisje dotyczą 5−15% pacjentów na rok. Nadal jednak moczy się około 1% osób dorosłych, u których moczenie występowało w dzieciństwie.

Objawy kryterialne moczenia się

W klasyfikacji DSM-5 moczenie czynnościowe zostało ujęte w grupie zabur...