Słowniczek:
- Tożsamość płciowa – poczucie przynależności do określonej płci, czyli przeżywanie i identyfikowanie siebie jako kobiety, mężczyzny lub osoby o innej płci; związana jest z wewnętrznym poczucie płci „jak odczuwam”.
- Tożsamość seksualna – sposób postrzegania siebie w kontekście pociągu seksualnego, który może być skierowany do osób tej samej płci, innej płci, więcej niż jednej płci lub do żadnej płci.
- Dysforia płciowa opisuje dyskomfort wynikający z niezgodności pomiędzy tożsamością płciową a płcią przypisaną przy urodzeniu, a także związanymi z nią rolami społecznymi i/lub cechami płciowymi pierwszorzędowymi i drugorzędowymi. Warto zauważyć, że nie wszystkie osoby w kryzysie tożsamościowym doświadczają cierpienia z tego tytułu – dotyczy to jedynie części z nich i może mieć charakter przejściowy.
- Różnorodność płciowa odnosi się do zakresu, w jakim tożsamość, rola lub ekspresja płciowa jednostki odbiegają od kulturowych norm przypisywanych danej płci.
Wstęp. Kryzys tożsamości – co to jest i jak sobie z nim radzić?
Ważne jest to, aby pamiętać, że kryzys tożsamości tak jak inne kryzysy jest naturalnym elementem procesu rozwoju jednostki. Pierwszym krokiem w poradzeniu sobie jest akceptacja faktu, iż poszukiwanie własnej tożsamości jest procesem rozwojowym, który człowiek przechodzi na rożnych etapach swojego życia. To czas na zastanowienie się nad swoimi marzeniami, wartościami i tym, co sprawia satysfakcję. Przyjrzeniu się obecnym priorytetom, które mogły przestać być aktualne. Ich skuteczne przezwyciężenie umożliwia jednostce podejmowanie kolejnych wyzwań i dalszy rozwój. Ten trudny okres może być także szansą na wzrost własnego potencjału. Eksperymentowanie, poznawanie nowych ludzi i miejsc oraz rozwijanie swoich pasji pomagają lepiej zrozumieć siebie i swoje potrzeby.
Szczególnie trudne jest to dla młodych ludzi, którzy w procesie dojrzewania starają się odnaleźć swoje miejsce w świecie. Jednym z kryzysów, z którymi się mierzą, jest odpowiedź na pytanie „kim jestem?” oraz „w którą stronę kieruje swoje zainteresowanie seksualne?”. Kryzys tożsamości zwykle objawia się na różne sposoby: od trudności w podejmowaniu decyzji, przez wahania nastroju, aż po problemy w relacjach z innymi ludźmi.
Kryzys tożsamości – objawy i wpływ stresu mniejszościowego
Osoby z różnorodnością płciową na całym świecie mogą doświadczać wykluczenia i dyskryminacji. To prowadzi do tzw. stresu mniejszościowego, czyli dodatkowego obciążenia psychicznego. Wyobraź sobie, że jesteś ciągle oceniany i odrzucany. Dodatkowo stygmatyzacja nie ogranicza się jedynie do uprzedzeń ze strony ogółu społeczeństwa. Może również prowadzić do nękania i zaniedbywania w relacjach rówieśniczych czy rodzinnych, co pogłębia psychiczne cierpienie i utrudnia codzienne funkcjonowanie. To wszystko sprawia, że ludzi ci czują się samotni i opuszczeni.
Studium przypadków:
Kasia, mieszkająca w jednym z miast powiatowych, od dzieciństwa wykazywała zainteresowania, które nie były typowe dla dziewczynek. Rodzice początkowo traktowali te zachowania jako przejściowe i nie udzielali córce wsparcia w wyrażaniu siebie. Kasia zaczęła odrzucać elementy ubioru i stylizacji stereotypowo przypisywane dla jej płci. Opiekunowie nie rozumieli jej zachowania, a rówieśnicy ją odrzucali. W miarę dojrzewania, zmiany związane z dojrzewaniem sprawiały, że Kasia czuła się bardzo źle, co pogłębiało jej poczucie odrzucenia i inne trudności emocjonalne. Powyższe doświadczenia doprowadziły do powstania w jej głowie myśli samobójczych. Przełomem okazały się otwarte rozmowy z rodzicami, które rozpoczęły się około roku temu, po długim okresie unikania tematu.
„Mówili mi, że to minie, ale nie minęło. Gdy zaczęłam dorastać, wszystko stało się jeszcze trudniejsze. Czułam się jak w pułapce w swoim własnym ciele. Dopiero kiedy znalazłam odwagę, żeby z nimi porozmawiać, poczułam, że nie jestem sama." Dopiero kiedy rodzice zaczęli słuchać i akceptować Kasię taką, jaka jest, poczuła się bezpieczniej. Wsparcie specjalistyczne pomogło rodzicom nastolatki zaakceptować tożsamość córki. Obecnie Kasia stara się odnaleźć równowagę w relacjach rodzinnych oraz w otoczeniu społecznym dzięki udziałowi w spotkaniach psychoterapeutycznych.
Paweł pochodzi z dużego miasta. Jego matka pracuje w szeroko pojętej branży marketingowej, a ojciec jest urzędnikiem państwowym. Zapytany o dzieciństwo, wspomina, że od najmłodszych lat czuł się bardziej wrażliwy i delikatniejszy niż pozostali rówieśnicy. Szkolne lata wspomina jako trudne: „Zawsze czułem się inny. Chłopcy śmiali się ze mnie, bo lubiłem modę i preferowałem spędzanie czasu z dziewczynami”. Mimo, że zainteresowania Pawła w pewnych aspektach odbiegały od stereotypowo męskich, nadal pasjonuje się motoryzacją i informatyką. Aktualnie młody dorosły podkreśla, że postrzega siebie jako mężczyznę i odczuwa pociąg seksualny wobec mężczyzn.
Podsumowanie
Przypadek Kasi i Pawła obrazuje trudności, z jakimi mierzą się ludzie w procesie odkrywania i wyrażania swojej identyfikacji. Pokazuje, że tożsamość płciowa i seksualna są złożonymi kwestiami, które wymagają wrażliwości i zrozumienia. Warto zadbać o to, aby dziecko czy nastolatek czuło się kochane, niezależnie od tego, jak wyraża siebie. Kluczowe znaczenie ma otwarta komunikacja oraz dostęp do specjalistycznej pomocy psychologicznej, co może umożliwić stopniową akceptację i poprawę jakości życia zarówno osoby dotkniętej kryzysem, jak i jej najbliższych. Prezentowane studia przypadków miały na celu przedstawienie różnorodności spektrum ekspresji i tożsamości płciowych, ale również ujawnienie poziomu wiedzy na temat funkcjonowania tej grupy osób w zakresie pełnionych przez nich ról społecznych i płciowych, reakcji otoczenia, oraz finalnie, sumie wpływów na dalsze życie.
|
Niektóre osoby odczuwają dysforię płciową w stopniu tak intensywnym, że ich cierpienie spełnia kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych. Ważne jest jednak to, aby takie rozpoznanie nie prowadziło do stygmatyzacji ani ograniczania podstawowych praw człowieka i obywatela. |
Kryzys tożsamości – psychologia. Formy leczenia i wsparcia
Leczenie może stanowić niezwykle cenne wsparcie dla osób poszukujących swojej tożsamości płciowej, pomagając im w eksploracji roli płciowej, z którą czują się w pełni komfortowo. Decyzja o rozpoczęciu terapii jest zawsze dobrowolna i indywidualna. Proces leczenia jest zawsze dostosowywany do unikalnych potrzeb każdej osoby, ponieważ to, co pomaga jednemu, może nie być skuteczne dla drugiego. Terapia obejmuje różne aspekty, od pracy nad własną akceptacją, poprzez radzenie sobie ze stresem, aż po eksplorację różnych form wyrazu.
Należy podkreślić, że tożsamości i ekspresje płciowe są niezwykle różnorodne. Dla niektórych osób leczenie hormonalne i operacje korekty płci mogą być istotnym elementem procesu osiągnięcia wewnętrznego spokoju, jednak nie są one jedyną dostępną opcją. Równie ważne jest stworzenie wspierającego środowiska społecznego, które pozwoli na swobodne badanie własnej tożsamości. Proces odkrywania siebie jest często długą i złożoną podróżą, a wsparcie bliskich może mieć ogromny wpływ na samopoczucie.
Do najczęściej rozważanych form leczenia należą:
- zmiany sposobu wyrażania swojej płci – może obejmować życie codzienne w roli płciowej zgodnej z aktualnie odczuwaną tożsamością;
- terapia hormonalna;
- terapia indywidualna, terapia par, terapia rodzinna lub terapia grupowa –umożliwienie osobie pełnego wyrażenia swojej płciowości w zgodzie z odczuwaną tożsamością, a także wsparcie w procesie budowania poczucia własnej świadomości obejmującej aspekty medyczne, społeczne i psychiczne.
Kryzys tożsamości – warto wiedzieć
Młodzi ludzi, którzy odczuwają, że ich płeć przypisana przy urodzeniu nie odpowiada temu, kim naprawdę są, często doświadczają dodatkowych trudności. Znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia problemów ze zdrowiem psychicznym, takich jak lęk, depresja czy trudności w nawiązywaniu relacji. Mogą też mieć problemy z kontrolowaniem swoich emocji i zachowań. To, że osoby doświadczające dysforii płciowej częściej zmagają się z innymi zaburzeniami psychicznymi, może wynikać z wielu czynników, w tym ze stygmatyzacji i braku zrozumienia ze strony otoczenia. Ważne jest, aby pamiętać, że każdy człowiek jest inny i nie wszystkie osoby doświadczające dysforii płciowej będą miały trudności natury psychicznej.
Podsumowanie
Dla wielu młodych ludzi odkrywanie swojej tożsamości płciowej może być zarówno trudnym, jak i bolesnym procesem. Czują się zagubione i samotne, jakby nie pasowały do świata. Brak akceptacji ze strony najbliższych może pogłębiać te uczucia, prowadząc do obniżenia samooceny i zwiększonego ryzyka depresji oraz lęku. Kiedy nastolatek z dysforią płciową czuje się akceptowany i wspierany przez swoje otoczenie, jego samopoczucie zwykle ulega poprawie. Dzielenie się swoimi obawami, emocjami z osobami wspierającymi lub usłyszenie słów „też tak mam”, może być pomocne w zyskaniu nowej perspektywy na trudność.
Czas dojrzewania jest szczególnie trudnym czasem dla osób poszukujących swojej tożsamości. Zmiany hormonalne, które zachodzą w tym czasie, mogą wywoływać wiele różnych skrajnych uczuć. Ponadto, ograniczona wiedza na temat własnego ciała dodatkowo utrudniać ten proces. Dla dziecka czy nastolatka, ich zachowanie i sposób wyrażania siebie są często naturalną reakcją na te zmiany.
Jak możemy wesprzeć młode osoby, które są w trakcie poszukiwania swojej tożsamości? Przede wszystkim, słuchajmy ich uważnie, bez oceniania. Uwierzmy w to, co nam mówią o sobie. Stwórzmy bezpieczne środowisko, wspierające relacje z najbliższymi, którym będą mogły swobodnie ujawniać swoje uczucia i komunikować potrzeby. Pozwólmy im na wybór imienia, które im odpowiada oraz na wyrażanie swojej płci zgodnie z ich własnymi preferencjami. Wyżej wymienione aspekty odgrywają istotną rolę w kształtowaniu samooceny oraz poczucia własnej wartości.
