Terapia ACT w pracy z nastolatkiem z fobią społeczną

Główne założenia terapii ACT

Terapia ACT równoważy istotność zmiany i istotność akceptacji, gdyż silnie podkreśla, że wiele rzeczy nie wymaga zmiany, a czasem zmiana jest po prostu niemożliwa (np. nieodczuwanie lęku). Wówczas praca nad akceptacją, przyjęciem myśli, emocji, doświadczeń takimi, jakimi są, staje się bardzo ważna. Terapia ACT podkreśla, że nie da się unikać cierpienia, lecz można nauczyć się z nim żyć, a próby jego unikania często prowadzą do jeszcze większego poziomu dyskomfortu. Równoważy dydaktykę z nauką opartą na doświadczeniu i rozszerza analizę zachowania na takie obszary, jak: duchowość, poczucie sensu życia, twórczość, kultura, osobiste wartości. Nie wpasowuje się w racjonalizm i konstruktywizm. Terapeuta rozmawia z klientem jak równy z równym, niezależnie od różnicy wieku między nimi. Postawa oparta jest na szczerości i szacunku, z uwzględnieniem doświadczenia i mądrości klienta. Terapeuta odwołuje się do doświadczeń klienta jako ostatecznego arbitra, nie dyskutuje z klientem, nie próbuje go do niczego namawiać, nie krytykuje, nie ocenia (w tym jego myśli i emocji). Nie traktuje chorego jak lekarz, który wie lepiej. Zadaje dużo pytań otwartych. Zadaniem terapeuty nie jest „ratowanie klienta”, lecz wspólne tworzenie kontekstu, w którym życie nabiera większego sensu.

Rozumienie problemów w terapii ACT

Podejście ACT opiera się na funkcjonalnym kontekstualizmie – jest on podstawą patrzenia w procesie leczenia. Jego założenia są następujące:

• „Symptomy”, jak każde inne zachowania, mają określoną funkcję i można o nich mówić tylko w kontekście historycznym i sytuacyjnym. Dlatego porównywanie zachowania poszczególnych osób nie ma sensu, jeśli jest oderwane od kontekstu.
• Zdarzenia i fakty nie istnieją bez kontekstu (niepełnosprawność nie istnieje bez oczekiwań i wymagań społecznych).
• Biorąc pod uwagę kontekst zdarzenia, można zrozumieć postawę danej osoby (samo zachowanie to za mało).
• Celem terapii nie jest silna zmiana klienta ani dopasowanie do zewnętrznej „normy”, a ­szukanie z klientem takiego sposobu funkcjonowania, który będzie dobry dla niego, w zgodzie z jego subiektywnymi wartościami.
   

Obszary pracy rozwijane w terapii ACT z nastolatkiem:

• Defuzja z myślami – umiejętność dystansowania się od myśli.
• Uważność – bycie tu i teraz, korzystanie z chwili obecnej.
• Akceptacja – zgoda na doświadczanie emocji i pojawianie się trudnych myśli.
• Życie w zgodzie z wartościami – szukanie własnej drogi i podążanie nią nawet wtedy, kiedy pojawia się dyskomfort.

WAŻNE
Głównymi źródłami problemów według terapii ACT są: fuzja z myślami (sklejanie się z myślami) oraz unikanie i w konsekwencji życie nie w zgodzie z własnymi wartościami. 

Terapia ACT w pracy z młodzieżą

Myśląc o pracy z osobą nastoletnią w modelu ACT, nie myślimy o jej „wadliwości”, a raczej postrzegamy ją jako osobę, która ma ogromny potencjał do wzrastania, tylko z jakichś przyczyn utknęła. Wiemy też, że to utknięcie w innym kontekście mogłoby zdarzyć się każdemu, w tym nam. Myśląc więc o młodym człowieku, bierzemy pod uwagę cały kontekst jego funkcjonowania, by pomóc mu ponownie czerpać witalność. Nie chodzi nam o „dostosowanie do ogółu” ani redukcję obj...